acilyardim gerektiren durumlar nelerdir?

Bayilma
Aniden ortaya çikan dolasim yetmezligine bagli olarak, beynin kisa süreli kansiz kalmasi sonucu görülen geçici bilinç kaybidir. Nedeni; açlik, kan basincinin düsmesi, beklenmedik bir olay veya herhangi bir seyle karsilasma, asiri sevinç ya da üzüntü, uzun süre havasiz ve kapali ortamda bulunma vb, olabilir.

Ilkyardim:

* Kisi, hemen sirt üstü yatirilarak ayaklari yüksege kaldirilir (sok pozisyonu verilir ),

* Siki giysiler gevsetilir, kapali ortamdaysa açik havaya çikarilir,

* Yüzüne su serpilebilir, bu uyari sonucunda kisi daha çabuk kendine gelir,

* Uyarici olarak hos olan (kolonya) veya hos olmayan (sogan kokusu vb ) kokular

koklatilabilir,

*Kisi kendine geldiginde hemen ayaga kaldirilirsa yine bayilacagi için önce oturtulur.

Içecek bir seyler verilir (açliktan bayilmissa sekerli içecekler, tansiyon düsüklügü

veya asiri sicak ve terleme söz konusu ise tuzlu ayran tercih edilmelidir).

*Eger 5 dakikaya kadar kisi halen kendine gelmemisse mutlaka hastaneye götürülmelidir.

Basa Dön

--------------------------------------------------------------------------------

Diyabetes Mellitus (seker hastaligi)
Halk arasinda kisaca seker hastaligi olarak bilinen diyabetes mellitus�ta , kandaki seker düzeyinin düsmesi veya yükselmesi sonucu ilk ve acil yardim gerektiren sorunlar görülebilir. Bu sorunlar: kandaki seker oraninin yükselmesi sonucu ortaya çikan hiperglisemi ile kandaki seker oraninin düsmesi sonucu ortaya çikan hipoglisemi �dir. Hipoglisemi, hiperglisemiden çok daha tehlikeli olup kisa sürede(10 dakika � 2 saat gibi ) hastanin kaybedilmesine neden olabilir. Çünkü, beynin düzenli ve belirli miktarda sekere (glukoza) gereksinimi vardir. Seker azaldiginda beyin enerjisiz kalacagindan beyin hücrelerinde harabiyet baslar (solunum durdugunda beynin oksijensizlige ancak 4-6 dakika dayanabildigi gibi sekersizlige de uzun süre dayanamaz.). Kiside açlik belirtileri normal bir insandakinden daha hizli ortaya çikabilir. Kisi kisa sürede kendini kaybedebilir (bilinç düzeyinde degisiklik: sinirlilik, bilinç bulanikligi, bilincin giderek kapanmasi gibi). Bunun için hemen tablodaki hipoglisemi bulgularindan biri veya birkaçi bir arada görülmeye baslanmissa, kisi içebilecek durumdaysa sekerli sivilar içirilir ya da agzina seker verilir. Bilinci kapanmissa, disleri ile yanak arasina kolay eriyen cinsten seker yerlestirilerek hemen hastaneye götürülmelidir.

Hiperglisemide kandaki seker uzun saatler (6-12 saat) içinde yükselirken tablodaki belirtiler görülebilir. Bilinci kapali degilse, herhangi bir ilkyardima gerek yoktur, kisi en kisa zamanda hastaneye götürülmelidir.





Diyabetik acillerde ayirt edici belirti ve bulgular:

Kan seker düzeyi
Hipoglisemi (seker azalmistir)
Hiperglisemi (seker artmistir)

Nabiz
Dolgun, hizli
Zayif, hizli

Solunum
Yüzeysel
Derin, iç çekmeli

Bilinç düzeyi
Bayginlik hali ve / veya

hizla gelisen bilinç kaybi
Yavas yavas gelisen bilinç kaybi

Nefes
Koku yoktur
Çürük elma / aseton gibi kokar

Diger bulgular
Bas agrisi, ürperme, konfüzyon

(saskinlik), saldirganlik (sinirli)

davranislar


Cilt
Soguk, nemli, soluk
Kizarik, kuru








Ilkyardim:

* Hipoglisemi gelisiyorsa, kisiye hemen bir kesme seker verilir. Veya kisi kendisi

içebilecek durumdaysa, sekerli içecekler (varsa kola, meyve sulari da olabilir)

içirilir. Kisinin durumu verilen sekere ragmen kötülesiyorsa vakit kaybedilmeden mutlaka hastaneye götürülmelidir. Diyabetli kisiler, hipoglisemi olasiligina karsi yanlarinda seker, sekerli bisküviler bulundurmalidir.

* Hiperglisemi, yavas gelistiginden hastaneye kadar yetistirilebilir, ilkyardim gerektirmez. Hastanin bilinci kapanmak üzere veya kapaliysa, soluk yolu açikligi saglanarak hastaneye götürülmelidir.

Basa Dön

--------------------------------------------------------------------------------

Epilepsi (sara)
Beyindeki elektriksel aktivitenin geçici olarak durmasi veya bozulmasi sonucu, kisinin kasilmasi ve bilincinin kaybolmasi olayina epilepsi denilmektedir. Nöbetler çesitli sekillerde görülebilir; kisi otururken dalip gidebilecegi gibi, kasilmalar da olabilir. Nedeni kalitimsal olabilecegi gibi, kafa yaralanmalari, beyinde kanamalar, tümörler, iltihaplar sonucu da ortaya çikabilir. Ancak nedeni saptanamayan epilepsiler de oldukça yaygindir.

Ilkyardim:

* Kisinin kendini yaralamamasi için tedbir alinir; yatirilir, dilini isirmamasi için çene kenetlenmemisse, dislerinin arasina bir sey konur (mendil, kalem vs gibi). ****L ZARAR VERECEGINDEN KULLANILMAMALIDIR.

* Basini ve kollarini ritmik olarak bir yerlere vuruyorsa battaniye, ceket vb malzemelerle desteklenerek kendisini yaralamasi engellenir.



YAPILMAYACAK SEYLER:

* Hastanin yumruk seklindeki ellerini zorla açmaya çalismak;

* Sogan keserek veya pamuga kolonya damlatarak agzina veya burnuna kapatmak, bu çok sakincalidir çünkü bu sekilde kisinin nefes almasi önlenerek kendine gelmesi engellenmektedir.

** Epilepside uyariya gereksinim yoktur, çünkü olay dolasimdan ve beyindeki elektriksel aktivitenin geçici bozulmasindan kaynaklanmaktadir. Bu gibi durumlarda uyarinin hiçbir yarari yoktur, hatta zararli olabilmektedir.

* Elinizi disleri arasina kaptirmayin, sizin elinizi kolunuzu kavramasina izin vermeyin aksi halde sizde zarar görürsünüz.



UYARICI MADDELER SADECE BAYILMALARDA KULLANILIR,

EPILEPSIDE ASLA KULLANILMAZ!



--------------------------------------------------------------------------------

Kalp Krizi
Kalbi besleyen koroner arterlerin çesitli nedenlerle kalbi besleyememesi sonucu ortaya çikan tabloya kalp krizi denilmektedir. Angina pektoris veya akut myokard enfarktüsü seklinde ortaya çikabilir. Arterin daralmasi nedeniyle, fiziksel aktivite, ruhsal stres veya asiri soguk sonucunda kalbin artan oksijen ihtiyaci karsilanamayacagi için kalp kasinda gerekli kasilma olamayacaktir, dolayisiyla da kriz meydana gelecektir. Bulug çagindan 90 yasina kadar kalp krizi geçirilebilirse de yas ilerledikçe kalp krizine yatkinlik artar..

Enfarkt(üs), kan desteginin kesilmesine bagli doku ölümüdür.

Kalp krizi; kandaki kolesterol düzeyinin yükselmesi, sigara, alkol, stres, yüksek tansiyon, sismanlik, hareketsizlik gibi kontrol edilebilir nedenlerle; yas, cinsiyet, kalitim, diabet vs gibi kontrol edilemeyen nedenler sonucu ortaya çikabilir.

ANGINA PEKTORIS: Kalp, bir süre gereksiniminden az oksijenle beslenmek, zorunda kalirsa, kisinin solugunu kesecek kadar siddetli gögüs agrisi olur, bu agriya angina pektoris denir. Agri genellikle sternum (gögüs kemigi) arkasinda hissedilir; kola (özelikle sol kola), çeneye, epigastriuma (karnin üst orta bölgesine) yayilir.

AKUT MYOKARD ENFARKTÜSÜ: Koroner arterin, arterioskleroza(damar sertligine) bagli olarak daralmasi veya kan pihtisi ile tikanmasi sonucunda bu arterle beslenen kalp kasina giden oksijen yetersiz kalacagindan, myokard kasi görevini yerine getiremez; yeterince kanin vücuda pompalanamadigi bu tabloya, akut myokard enfarktüsü (AMI) denir.



Kalp krizinde ayirt edici Özellikler:



Agrinin özellikleri ANGINA PEKTORIS
AKUT MYOKARD ENFARKTÜSÜ

Siddeti
Hafiften orta siddete dogru
Dehsete düsürecek kadar yogun

Süresi
Genelde 3-5 dakika sürer
Saatlerce sürebilir

Hazirlayici etkenler


Egzersiz, soguk hava, stres
Dinlenme aninda da görülebilir



Giderme yollari
Dinlenme
Dinlenme ile geçmez

Nitrogliserin

(Isordil, 5mg, dilalti)
Genellikle agriyi giderir
Agriya etkisi yoktur

Diger belirtiler




Genelde yoktur
Dispne (nefes darligi), bulanti, kusma, asiri terleme, bas dönmesi, ölüm korkusu






KALP KRiZi FLASHINI iZLEMEK iCIN TIKLAYINIZ!!!


Ilkyardim:

Angina pektoriste:

* Hasta mutlaka hemen dinlen(diril) melidir; yürüyorsa durmali, oturtulmali veya

yatirilmalidir. Mümkünse hareket ettirilmemelidir. Hasta sakinlestirilmelidir.

* Siki giysiler gevsetilir.

* Dilalti nitrogliserin (isordil, 5 mg ) verilir.

* Gerekiyorsa (solunum ve kalp durmussa) CPR yapilir.

* Hastaneye götürülür ( mümkün oldugunca az hareket ettirilerek ).



Akut myokard enfarktüsünde:

* Hastanin agrisinin ve korkusunun giderilmesi önemlidir

* Hasta sirtüstü yatirilir ve hareket ettirilmez,

* Hastanin solunum sikintisi varsa, bas yükseltilir

* (Mümkünse oksijen verilir 2 lt/dk gidecek sekilde)

* Mutlaka hastaneye götürülür.

* Gerekiyorsa (solunum ve kalp durmussa) CPR yapilir.



** Kalp krizi sonucu görülen kalp durmalarinda, hemen kalp masaji baslatilir ve saglik kurulusuna kadar sürdürülürse kisinin döndürülme sansi yükselecektir.

**Endiseli hastanin sakinlestirilmesi ve hastanin hareketinin kisitlanmasi kalbin yükünün azaltilmasi açisindan önemlidir.



YALNIZKEN KALP KRIZI GEÇIRDIGINIZDE ne yapabileceginizi ögrenmek isterseniz, yine bana internet araciligiyla gelen slayt gösterisini izlemek için tiklayiniz.



--------------------------------------------------------------------------------

Felç
Genelde, beyni besleyen kan damarlarinin yirtilmasi veya tikanmasi gibi nedenlerle, beyindeki kanlanmanin bozulmasi sonucu ortaya çikan bir tablodur. Özellikle yüksek tansiyonlu kisilerde görülme sikligi yüksektir. Ilkyardimda iki sekilde degerlendirebiliriz:

BEYiN KANAMASI FLASHINI iZLEMEK iCIN TIKLAYINIZ!!!

Hafif felç: Beyni besleyen küçük kan damarlarinin hasari ile olusur. Genelde, bilinç kaybi yoktur ve bulgular zarar gören bölümle ilgilidir.

Belirtileri:

- Bas agrisi, saskinlik hali (konfüzyon), kulak çinlamasi, bas dönmesi;

- Hasar arttikça, konusmada hafif güçlük, hafiza bozukluklari, kisilik degismesi, kol veya bacakta uyusma, ilerleyen güçsüzlük.

Ilkyardim:

* Hasta kazalara ve fiziksel etkilere karsi ( düsme, çarpma, ates, sicak, soguk ve kesici aletler , vb.) korunur.

* Hemen hastaneye götürülür.

Agir Felç:

Belirtiler:

- Bilinç kaybi

- Vücutta tek (ya da çift) tarafli paralizi (güç kaybi) veya pleji (kuvvet kaybi)

- Solunum ve yutma güçlügü

- Mesane ve barsak kontrolünün kaybi (inkontinans)

- Konusma güçlügü, uyku hali

- Gözbebekleri (pupiller) büyüklügünde farklilik (anizokori)

Ilkyardim:

* ABC sürekli kontrol edilir ve devamliligi saglanir.

* Kusma olasiligina karsi yan yatirilarak (özellikle felç gelisen kol tarafina yatirilarak) hastaneye götürülür. Bilinçsiz hastanin yan yatirilmasina, özellikle de basin, kusmuk veya sekresyonun disari akabilecegi sekilde yana çevrilmesi pozisyonuna KOMA POZISYONU adi verilmektedir.



KOMA:

Insanlar çevrelerindeki uyarilari bes duyu (görme, isitme, koklama, tatma, dokunma duyulari) ile algilayip, olaylara uygun tepki gösterirler; örnegin, agrili uyaranlari uzaklastirmayi saglayan refleksler gibi. Çimdiklediginiz kisi hemen tepki olarak elinizi uzaklastirmaya çalisir. Oysa bilinci kapanmis hastalarda bes duyu ile algilama ortadan kalkar. Derin uyku halindeki, bilinci kapanmis hasta agrili uyaranlara bile tepki veremez. Bu nedenle bu durumdaki kisiler bir çok bakimdan tehlike altindadir. Bilinç kaybina neden olabilecek yüzlerce nedenden hangisi sebep olursa olsun, koma kisinin en çok yardima muhtaç oldugu bir durumdur.

Bilinci kapali kisi:

* Yardim isteyemez.

* Dikkatli degerlendirilmeyecek olursa hastanin öldügü sanilabilir.

* Nedene yönelik tahmin hayat kurtarici olabilir.

* Kolayca zarar görebilir

* Solunum yolu tikanabilir.

* Hasta kusabilir ve kusmuk soluk yolunu tikayabilir.

*Gözünü yabanci cisimlerden korumasini saglayan refleks mekanizmasi ortadan kalkmistir.

* Ögürme refleksi ya da öksürük mekanizmasi çalismayabilir.



BILINCI KAPALI HER KISININ SOLUNUM YOLUNUN KAPALI OLDUGU KABUL EDILMELIDIR.



Bu durumda ABC kontrol edilir. Soluk yolunun açikliginin devami saglanir. Bilinç kaybinin çesitli nedenleri olabilir; kafaya gelen darbeler, beyindeki kanamalar, iltihaplar (menenjit vs), tümörler, bazi ilaçlarin veya alkolün asiri alinmasi, siroz, üremi, diyabet (seker hastaligi) vs.



Ilkyardim:

* ABC sürekli kontrol edilir (gerekiyorsa suni solunum, kalp masaji yapilir )

* Soluk aliyorsa, koma pozisyonunda yatirilir,

* Hastaneye götürülür

* Bilinci kapali kisilerin üzerine soguk su dökülmesi, samarlanmasi, sarsilmasi (özellikle beyin kanamasi veya kafa travmasinda) tehlikeli olabileceginden, bu gibi davranislardan kesinlikle kaçinilmalidir.



Komanin nedenini teshis etmeye yardimci olabilecek özellikler:

- Nefesi ALKOL kokuyorsa, alkol komasinda olabilir

- Nefesi ASETON veya ÇÜRÜK ELMA gibi kokuyorsa, seker komasi (hiperglisemi, diyabet) olabilir.

- Eger hastanin cebinde tegretol, dilantin, gibi epilepsi ilaçlari varsa veya içtigi biliniyorsa epileptik koma olabilir.

- Hastanin cebinde veya çevrede bos ilaç sisesi varsa, ilaç zehirlenmesi akla gelebilir.

- Hastanin kollarinda igne izleri varsa, asiri doz uyusturucu kullanimi söz konusu olabilir.